KOD: 5 - Zwapnienia węzłów chłonnych miednicy: ciekawostka morfologiczna czy możliwy objaw zakażenia nanobakteriami?
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Marek Sosnowski ¹, Krzysztof W. Zieliński ², Dorota Snopkowska ², Dariusz Młoczkowski ²

¹ I Klinika Urologii Katedry Urologii UM w Łodzi, Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 2 im. WAM
² Zakład Patomorfologii i Cytopatologii Klinicznej UM w Łodz

streszczenie

Wprowadzenie. Obecność zwapnień w węzłach chłonnych miednicy jest objawem morfologicznym dobrze znanym patologom, ale nie analizowanym szerzej w literaturze. Zgodnie z nielicznymi informacjami na temat tego zjawiska, wapnienie w węzłach chłonnych jest charakterystyczne dla węzłów okolicy ,,aortalno-biodrowej" i jest procesem wtórnym, polegającym na uwapnieniu homogennego, kwasochłonnego materiału białkowego odkładającego się w ich zrębie. Zjawisko to nie ma znaczenia klinicznego. Aspektem skłaniającym nas do zainteresowania się tym problemem jest przypuszczenie, że zjawisko to może okazać się wykładnikiem zakażenia nanobakteriami, coraz szerzej uznawanego czynnika indukującego patologiczne zwapnienia, w obszarze miednicy mniejszej i w układu moczowego.

Cel pracy. Celem badań jest ocena obecności nanobakterii w węzłach chłonnych miednicy przy pomocy badań immunohistochemicznych.

Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie 21 mężczyzn w wieku od 49 do 79 lat (średnia 63,4), u których w trakcie zabiegu prostatektomii radykalnej z powodu raka gruczołu krokowego usunięto w sumie 61 grup węzłów chłonnych (węzły zasłonowe prawe i lewe, węzły biodrowe prawe i lewe), w których nie wykryto przerzutów raka. Węzły chłonne poddano rutynowemu badaniu histopatologicznemu, oraz barwieniu według von Kossa na sole wapnia. Nasilenie zwapnień oceniało niezależnie od siebie trzech patologów, określając je według następującej skali rangowej: 0 - brak zwapnień, 1 - nieliczne, małe zwapnienia rozmieszczone jedynie w części obwodu węzła, 2 - małe zwapnienia (rzędu 50 - 100 um średnicy), rozmieszczone na całym przekroju węzła, 3 - liczne, małe i duże zwapnienia rozmieszczone w całym węźle. Wszystkie oceny trzech patologów ze wszystkich węzłów z każdego przypadku sumowano i obliczano średnią rangę nasilenia zwapnienia. Dane te poddano standardowej analizie statystycznej.

Wyniki. Spośród zbadanych 61 grup węzłów chłonnych, w 51 (83,6 %) stwierdzono zwapnienia węzłów chłonnych, a w ocenie ich nasilenia nie było większych różnic pomiędzy ocenami trzech patologów. U wszystkich badanych pacjentów stwierdzono, co najmniej jedną grupę węzłów chłonnych z mniej lub bardziej zaznaczonym wapnieniem. Średnia ranga nasilenia we wszystkich zbadanych węzłach chłonnych wynosiła 1,79, a jej odchylenie standardowe 0,80. Nie stwierdzono istotnych różnic w nasileniu zwapnień w poszczególnych grupach węzłów chłonnych. Średnie nasilenie zwapnienia wszystkich węzłów chłonnych pobranych od jednego pacjenta miało statystycznie znamienny związek korelacyjny z jego wiekiem (wsp. R. Spearmana = 0,48, p=0,029). Nasilenie zwapnień w węzłach chłonnych u trzech chorych cierpiących na kamicę dróg moczowych było średnio nieco wyższe (2,06) niż u pozostałych 18 chorych bez wywiadu kamiczego (1,74), ale nie była to różnica istotna statystycznie (p=0,56).

Wnioski. Hipoteza o ewentualnej roli nanobakterii w wapnieniu węzłów chłonnych miednicy wydaje się uzasadniona następującymi przesłankami wynikającymi z naszych obserwacji i danych z piśmiennictwa: jest to zjawisko powszechne, dotyczące zwłaszcza węzłów drenujących narządy układu moczowego, w węzłach chłonnych osób chorujących na kamicę układu moczowego nasilenie zwapnień węzłów chłonnych jest nieco większe, istnieje znamienna korelacja pomiędzy wiekiem a nasileniem zwapnień. Interesujący jest fakt, że w odróżnieniu od dotychczas badanych zmian chorobowych, wapnienie węzłów chłonnych dotyczy tkanek nie zmienionych patologicznie, a więc nie byłoby wapnieniem dystroficznym.