PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Paliatywne leczenie 5-fluorouracilem zaawansowanego raka pęcherza moczowego
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1978/31/2.

autorzy

Marek Pawlicki, Krzysztof Migdał, Wiesław Stefański
Klinika Chemioterapii Instytutu Onkologii w Krakowie
Kierownik: dr M. Pawlicki
Przychodnia Przykliniczna Instytutu Onkologii w Krakowie
Kierownik: lek. med. W. Stefański

streszczenie

Przedstawiono wyniki paliatywnego leczenia 5-fluorouracilem u chorych z rakiem pęcherza. U 33, 3% chorych leczonych uzyskano okresową poprawę, przy czym u 3 cho­rych pozytywny wynik leczenia oceniono na podstawie kontrolnej cystoskopii. Średni czas trwania remisji wynosił 11, 2 miesiąca. Tylko u jednego chorego utrzymująca się leukopenia doprowadziła do przerwania leczenia.

Rak pęcherza moczowego stanowi 4, 4% wszystkich zachorowań na no­wotwory złośliwe u mężczyzn, znajdu­jąc się na 5 miejscu w tabeli naj­częstszych zachorowań w populacji męskiej Krakowa w okresie od 1956 do 1972 roku (6).

Odsetek wyleczeń raka pęcherza moczowego po leczeniu chirurgicz­nym waha się w zależności od stopnia zaawansowania klinicznego od 20% (T3) do 60% (T1-2), a po napromie­nianiu w warunkach terapii megawol-towej od 15% (T3) do 30�60% (Tx-2) (7). Odsetek chorych z obja­wami niewyleczonego raka pęcherza moczowego jest dość wysoki. Nie leczony rak pęcherza wywołuje po­ważne dolegliwości bólowe, krwawie­nia, częste objawy nietrzymania mo­czu i parcie na pęcherz moczowy. U części tych chorych właściwie dobrane leczenie chemiczne daje dobre efekty Paliatywne. Pierwsze próby chemioterapii datują się od lat 50, przy czym złe wyniki leczenia stoso­wanymi lekami: nitrogranulogenem, Bayer E39, proresidem, zniechęcały do kontynuowania prób chemioterapii raka pęcherza. Obecnie podej­mowane próby leczenia polegają naj­częściej na stosowaniu: 5-fluoroura-cilu, methotrexatu, 6-merkaptopu-ryny, thio-TEPA, BCNU, bleomy-cyny i adriblastyny (1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10). Celem pracy jest przedstawienie wyników leczenia raka pęcherza mo­czowego 5-fluorouracilem (5-FU).

Materiał

W okresie od 1. 01. 1974 r. do 30. 06. 1975 r. w Instytucie Onkologii w Krakowie zastosowano 5-FU u 15 chorych na raka pęcherza moczowego. U 13 chorych leczenie przeprowa­dzono z powodu wznowy w pęcherzu po napromienianiu, u 2 chorych chemioterapię zastosowano jako lecze­nie pierwotne. Przed zastosowaniem chemioterapii wszyscy chorzy byli badani przez urologa i radioterapeutę i nie zostali zakwalifikowani do lecze­nia chirurgicznego ani do leczenia napromienianiem. U wszystkich cho­rych rozpoznanie raka potwierdzono badaniem histologicznym. U 13 cho­rych rozpoznano: carcinoma uroepitheliale papillare, u 2 chorych: carci­noma solidum anaplasticum.

Badana grupa chorych obejmuje 13 mężczyzn i 2 kobiety. Wiek chorych wahał się od 46 do 67 lat, wynosząc średnio 58, 2 lat.

Do leczenia 5-FU kwalifikowano wyłącznie chorych bez przerzutów odległych, u których nie stwierdzono objawów uszkodzenia narządów miąż­szowych ani spadku wagi ciała prze­kraczającego 25 % wagi należnej, z wy­równaną czynnością narządu krąże­nia. Liczba leukocytów we krwi obwodowej u wszystkich chorych przed rozpoczęciem leczenia wynosiła powyżej 4000 w mm3, a liczba płytek krwi powyżej 120 000 w mm3.

Lek podawano dożylnie w dawce 15 mg/kg wagi ciała, co 7 dni. Dawka jednorazowa wynosiła 750� 1000 mg. Lek podawano do czasu utrzymywania się poprawy. U chorych z objawami dalszego postępu procesu nowotworowego leczenie przerywano. W omawianej serii najwyższa dawka całkowita wynosiła 21 000 mg poda­nych w ciągu 23 tygodni.

U 9 spośród 15 chorych badanie cystoskopowe wykonano przed i po leczeniu. U 6 chorych z uwagi na silny odczyn zapalny lub trudności tech­niczne ograniczono się po leczeniu do badania przez kiszkę stolcową. Za pozytywny efekt leczenia uznano wy­łącznie poprawę stanu ogólnego lub poprawę miejscową utrzymującą się powyżej 3 miesięcy od daty rozpoczę­cia leczenia.

Wyniki leczenia 5-FU przedstawio­no w tabelach I i II.

Jak wynika z tabeli II, u 5 spośród 15 leczonych uzyskano dobre wyniki leczenia paliatywnego, tj. zmniej­szenie nacieku nowotworowego. U wszystkich tych chorych poprawie miejscowej towarzyszyła poprawa w zakresie stanu ogólnego wyrażająca się u 5 chorych ustąpieniem bólów i częstomoczu, u 3 przyrostem wagi ciała. Okres poprawy miejscowej trwał od 6 do 19 miesięcy, wynosząc średnio 11, 2 miesiąca. Wszyscy chorzy tej grupy żyją i znajdują się nadal w obserwacji. U 2 spośród nich stwierdzono kontrolnym badaniem cystoskopowym całkowite cofnięcie się zmian, obserwowane w ciągu kolejnych badań na przestrzeni od 6 do 11 miesięcy. W grupie chorych bez poprawy po leczeniu jeden chory zmarł, a pozostali ze względu na zły stan zdrowia leczeni są jedynie obja­wowo.

Poprawa w zakresie stanu ogólnego jak i miejscowego była ściśle zależna od otrzymanej dawki leku. Poprawa w zakresie stanu ogólnego była obser­wowana po podaniu dawki suma­rycznej 5-FU 6000 mg (3 chorych), dawki 7500 mg (3 chorych) oraz dawki 9000 mg (jeden chory). Po­prawa w zakresie stanu miejscowego była obserwowana od dawki 7500 mg (3 chorych), 9000 mg (jeden chory) i 12 000 mg (jeden chory).

Tabela III przedstawia objawy u-boczne występujące w trakcie leczenia w zależności od podanej dawki leku.

Jak wynika z tabeli III, istnieje za­leżność między liczbą chorych u któ­rych wystąpiły objawy uboczne a daw­ką leku.

Leczenie prowadzono pod stałą kontrolą obrazu krwi obwodowej. U chorych u których liczba leukocy­tów spadła poniżej 2000 w mm3 lub liczba płytek poniżej 80 000 w mm3, leczenie okresowo przerywano.

U 5 chorych w dniu podania leku występowały nudności i lub wymioty, które łagodzono podając witaminę B6, chlorpernazinę i thorecan. U jednego chorego utrzymująca się leukopenia, pomimo stosowania preparatów leu-kotwórczych (leukogen, leuko-4), zmusiła nas do przerwania leczenia.

Omówienie

Wydaje się, że Paliatywne wyniki leczenia 5-fluorouracilem upoważnia­ją do stosowania tego leku u chorych z objawami wznowy procesu nowo­tworowego w obrębie pęcherza mo­czowego. Uzyskana poprawa su­biektywna i obiektywna w istotny sposób wpływa na warunki przeżycia leczonych chorych. Zwraca uwagę grupa 3 chorych, u których uzyskano poprawę w zakresie stanu miejsco­wego potwierdzono badaniem cysto­skopowym, przy czym, u dwóch chorych uzyskano całkowitą regresję zmian. Zarówno poprawa stanu ogól­nego jak i poprawa miejscowa uzależ­niona była od wysokości podanej dawki. Dane te zachęcają do kontynu­owania leczenia przez dłuższy okres czasu, zwłaszcza u chorych, u których uzyskano poprawę w zakresie stanu ogólnego. W obserwowanej grupie chorych z uwagi na prowadzenie leczenia w warunkach ambulatoryj­nych odstąpiono od stosowania zale­canego przez niektórych autorów tzw. leczenia nasycającego. Taktyka lecze­nia nasycającego zaproponowana przez Ramireza i wsp. (9) polega na podaniu w ciągu 5 kolejnych pierw­szych dni leczenia wysokiej dawki (12 mg/kg wagi ciała), a następnie kontynuowania leczenia w dawce 8 mg/kg wagi ciała, aż do wystąpienia objawów toksycznych. Stosowany przez nas sposób postępowania zwiększał bezpieczeństwo leczenia i zmniejszał częstość powikłań umożli­wiając prowadzenie leczenia w warun­kach ambulatoryjnych. Tylko u jed­nego chorego z uwagi na utrzymującą się leukopenię przerwano leczenie. U pozostałych chorych objawy uboczne nie upośledzały ich ogólnej sprawności życiowej.

Podkreślenia wymaga fakt, że wa­runkiem rozpoczęcia paliatywnego le­czenia 5-fluorouracilem chorych na raka pęcherza moczowego powinno być nie tylko rozważenie rutynowych przeciwwskazań do chemioterapii, ale również wykluczenie możliwości lecze­nia chirurgicznego lub napromienia­niem.

piśmiennictwo

  1. Calanne F., Guerrin J., Bmnat M.: Essai d'efficacte de la bleomycine dans les cancer de la vessie. lNou Presse. Med. 1974, 3: 60.
  2. Dereń T. L., Wilson W. L.: Use of 5-fluorou­racil in Treatment of Bladder Carcinomas. J. Urol. 1960, 83: 390.
  3. Drew E. J., Mars­hall V. E: Effects of Topicaj Thio-TEPA on the Recurrence Ratę of Superficial Bladder Cancers. J. Urol. 1968, 99: 740.
  4. Glenn J. F., Hunt L. D., Lathem J. E.: Chemotherapy of Bladder Carcinoma with 5-fluorouracil. Cancer Chemother. Rep. March 1963, 27: 67.
  5. Jacobs E. M., Luce J. K., Wood D. A.: Treatment of Cancer with Weekly lntravenous 5-fluorou­racil. Cancer 1968, 22: 1233.
  6. Kołodziejska H., Pawlęga J., Marek C: Zachorowal­ność na nowotwory złośliwe w Krakowie. Przegląd Lekarski (w druku).
  7. Maltry E.: Benign and Malignant Tumors of the Urinary Bladder. Medical Examination Publishing 1971.
  8. Prout G. R., Jr., Bross I. D. J., Slack N. H., Ausman R. K.: Carcinoma of the Bladder. 5-fluorouracil and the Critical Role of a Placebo. A Cooperative Group Report. Cancer 1968, 22: 926.
  9. Ramirez G., Korbit z B. C, Davis H. L., Jr., Ansfield F. J.: Comparative Study of Monthly Courses Versus Weekly Doses of 5-fluorouracil (NSC-19893). Cancer Chemother. Rep. 1969, 53: 243.
  10. Veenema R. J.: Thio-TEPA Bladder instillutions: Therapy and Prophylaxis for superficial Bladder instillutions: Therapy and Prophylaxis for superficial Bladder Tumors. J. of Urol. 1969, 101: 711.

adres autorów

ul. Garncarska 11
31-115 Kraków