english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Łagodny rozrost stercza jest jedną z najczęściej spotykanych chorób układu moczowo-płciowego. Dotyczy mężczyzn głównie po SO roku życia. Objawy tej choroby są spowodowane utrudnieniem oddawania moczu w związku z istnieniem przeszkody podpęcherzowej. Od dawna wiadomo, że objawy kliniczne nie są wprost proporcjonalne do wielkości gruczolaka. W ostatnich latach po wykryciu w szyi pęcherza, sterczu oraz jego torebce licznych receptorów alfa 1 adrenergicznych wysunięto koncepcję tzw. komponenty dynamicznej nakładającej się na istniejącą przeszkodę mechaniczną (1, 4, 7, 8, 20). Tworzy ją skurcz mięśni gładkich za pośrednictwem alfa 1 adrenoreceptorów. (2, 3,4, 9,19,20). Wielkość tej komponenty jest w dużym stopniu odpowiedzialna za istnienie objawów klinicznych w przebiegu łagodnego rozrostu stercza. (3, 19).

Beta hydroksylaza dopaminowa (DBH) jest enzymem uczestniczącym w syntezie amin katecholowych, bierze udział w hydrolizie dopaminy do noradrenaliny. Enzym ten jest uwalniany do krwioobiegu razem z noradrenalina. Jest uważany za czuły wskaźnik aktywności układu współczulnego. (14, 17). Celem pracy jest próba oceny aktywności układu współczulnego w przebiegu łagodnego rozrostu stercza na podstawie aktywności beta hydroksylazy dopaminowej.

MATERIAŁ I METODA

Badaniami objęto 55 chorych w wieku od 51 do 85 lat, średnia 67 lat. Chorych podzielono na 3 grupy:

I — 30 chorych z objawami łagodnego rozrostu stercza w wieku od 54 do 85 lat, średnio 70 lat.

II — 15 chorych z zatrzymaniem moczu w przebiegu łagodnego rozrostu stercza w wieku od 52 do 80 lat, średnio 68 lat.

III — 10 chorych z przeszkodą podpęcherzową spowodowaną zwężeniem cewki moczowej bez obecności łagodnego rozrostu stercza w wieku od 51 do 74 lat, średnio 64 lat.

Grupę kontrolną stanowiło 10 mężczyzn klinicznie zdrowych w podobnym przedziale wiekowym. U 20 chorych z grupy I wykonano 5-krotne oznaczenia aktywności DBH: w 1 i 3 dobie przed operacją oraz w 1,5 i 7 dobie po zabiegu operacyjnym, u pozostałych po dwa.

U każdego chorego wykonano: badanie per rectum, pomiar RR, poziom rnocznika, kreatyniny, fosfatazy kwaśnej i zasadowej w surowicy krwi. Do oznaczenia DBH krew pobierano z żyły łokciowej, następnie odwirowywano przez 10 min. 2000 obrotów. Osocze zlewano do probówek i przechowywano w temp. — 20°C. Aktyw- ność DBH (beta hydroksylazy dopaminy) oznaczono metodą fotometryczną podaną w 1972 r. przez Nagatsu i Udenfrienda (13). Aktywność została wyrażona w jedno- stkach międzynarodowych (I.U.). 30 oznaczeń wykonano podwójnie, powtarzalność metody wynosi ±0,4 I.U./l. Wyniki opracowano statystycznie, aktywność opi- sano za pomocą: zakresu od — do, średniej arytmetycznej, odchylenia standar- dowego (SD). Istotność zmian sprawdzono testem t-Studenta, istotność różnic testem różnic.

WYNIKI

W tabeli I przedstawiono aktywność beta hydroksylazy dopaminy w trzech badanych grupach za pomocą podstawowych charakterystyk statystycznych. Różnice w aktywności porównywano w stosunku do grupy kontrolnej. Zwracają uwagę zbliżone wartości średniej arytmetycznej przy wysokich wartościach odchylenia standartowego. Różnice pomiędzy grupą kontrolną a poszczególnymi grupami są nieistotne statystycznie.

Tabela II przedstawia aktywność DBH w surowicy u 20 chorych z łagodnym rozrostem stercza w okresie okołooperacyjnym. W I dobie po adenomektomii dochodzi do statystycznie istotnego spadku aktywności (p < 0,01) w stosunku do aktywności przed operacją średnio o 5,82 I.U.

OMÓWIENIE

Koncepcja tzw. komponenty dynamicznej nakładającej się na przeszkodę mecha- niczną w patogenezie łagodnego rozrostu stercza oparta jest na:

1. Stwierdzeniu zwiększonej liczby receptorów alfa 1 adrenergicznych w szyi pęcherza, sterczu oraz torebce stercza. (7, 9, 18, 20).

2. Drażnienie tych receptorów in vitro powoduje skurcz mięśni gładkich. (18, 2, 4).

3. Wielu autorów donosi o wpływie alfa adrenoblokady na polepszenie przepływu cewkowego oraz redukcji objawów klinicznych. (2, 3, 4, 10, 12, 18). W związku z tą koncepcją w przebiegu łagodnego rozrostu stercza, a szczególnie w powikłaniu jakim jest zatrzymanie moczu powinno dochodzić do zwiększonej aktywności układu współczulnego. Zniesienie przeszkody podpęcherzowej (operacja) także powinno wpłynąć na tą aktywność. Traczyk i Trzebski (16) podają, że układ współczulny charakteryzuje się pewną plastycznością. Wielokrotna i nasilona aktywność prowadzi do zmian adaptacyjnych w postaci wzmożonej ekspresji genów, zapewniającej syntezę enzymów biorących udział w syntezie noradrenaliny, hydroksylazy tyrozyny oraz beta hydroksylazy dopaminy. Ten ostatni jest magazynowany w ziarnistościach presynaptycznych razem z noradrenalina oraz wspólnie uwalniany do krwioobiegu. Aktywność układu współczulnego może być określana różnymi metodami.

W naszych badaniach oparliśmy się o aktywność enzymu beta hydroksylazy dopami- ny. Jest on czułym wskaźnikiem aktywności układu współczulnego, udowodniono to między innymi na dodatniej korelacji pomiędzy jego aktywnością w osoczu a wydala- niem amin katecholowych w moczu. (6). Stwierdziliśmy, że w przebiegu łagodnego rozrostu stercza nie dochodzi do statystycznie istotnej różnicy w aktywności DBH, w stosunku do grupy kontrolnej oraz przeszkody podpęcherzowej spowodowanej zwężeniem cewki. (tab. I). Za- trzymanie moczu w przebiegu łagodnego rozrostu stercza także nie powoduje wzrostu aktywności enzymu. Interesujący jest wpływ zabiegu operacyjnego, który w I dobie po zabiegu powoduje statystycznie istotny spadek aktywności DBH, średnio o 5,82 LU.

Celem przeprowadzonych badań jest próba wyjaśnienia roli układu adrenergicz- nego w patogenezie łagodnego rozrostu stercza. Poznanie jej ma znaczenie praktycz- ne, między innymi wykaże celowość zastosowania leków działających na układ adrenergiczny w farmakoterapii łagodnego rozrostu stercza.

WNIOSKI

1. W przebiegu łagodnego rozrostu stercza nie dochodzi do wzrostu aktywności osoczowej beta hydroksylazy dopaminy.

2. W I dobie po adenomektomii dochodzi do statystycznie istotnego spadku aktywności osoczowej beta hydroksylazy dopaminy.

1. 1. Amark P., Kirm A.C., Nergardh A.: Receptor function studies in specimens from the prozimal human urethra obtained by transurethral resection. Urol. Res. 1992, 20, 1, 55. —
2. 2. Caine M.: Alpha adrenergic mechanism in dynamics of benign prostatic hyperthrophy. Urology. 1988, 32, 6, 16.
3. 3. Chapple CR., Aubry M.L., James S., Greengrass P.M., Burnstock G., Turner Warwick R.T., Milroy EJ., Dawey M.J.:Characterisation of human prostatae adrenoceptors using pharmacology receptor binding and localistion. Br. J. Urol. 1989, 63, 5, 487. —
4. 4. Christenson M.M., HolmeJ.B., Rasmussen P.C.,Jacobsen F., Nielsen J.,NorgaardJ.P. Olsen P., Noer I., Wolf H., Husted S.E.: Doxazosin treatment in patients with prostatic obstruction. Scan. J. Urol. Nephrol. 1993, 27, 39. —
5. 5. Gup D.I., Shapiro E., Baumann M., LeporH.: Autonomie receptors in human adenomas. J. Urol., 1990, 143, 1, 179. —
6. 6. Horowitz £>.: Human serum dopaminę beta hydroxylaze relationship to hypertension and sympathetic activity. Circ. Res., 1973, 32, 594. —
7. 7. James S., Chapple CR., Phillips M.I., Greengrass P.M., Davey M.J., Turner Warwick R.T., Milroy E.J., Burnstock G.: Autoradiographic analysis of alpha adrenoceptors and muscarinic cholinergic receptors in the hyperplastic human prostatae. J. Urol., 1989,142, 2,438. —
8. 8. Kawabe K., Moriyama N., Hamada K., Ishima T.: Density and localisation of alpha 1 adrenoceptors in hypertrophied prostate. J. Urol., 1990,143, 3, 592. —
9. 9. Lepor H., Gup Dt., Baumann M., Shapiro E.: Comparison of alpha 1 adrenoceptors in the prostate capsule of men with Symptomatic and asymptomatic benign prostatic hyperplasia. Br. }. Urol., 1991, 67, 5, 493. —
10. 10. Lepor H., Gup Di., Baumann M., Shapiro E.: Laboratory assessment of Terazosin and alpha 1 blockade in prostatic hyperplasia. Urology., 1988, 32, 6, 21.
11. 11. Ltpor H., Shapiro E.3 Bowsher R.R., Henry D.P.: Determination of norepinephrine levels in the adult human prostate. J.Urol. 1990, 144, 5 1263. —
12. 12. Milroy E.: Clinical overview of prazosin in the treatment of prostatic obstruction. Urol. Int, 1990, 45, 1,1. —
13. 13. Nagatsu T., Udenfriend S.: Photometric assay of dopaminę beta hydroxylase activity in human blood. Clin. Chem., 1972, 18, 980. —
14. 14. Noth R.H., Mtdrow P.J.: Serum dopaminę beta hydroxylase as an index of sympathetic nervous system activity in man. Circ. Res., 1976, 38, 2.
15. IS. Shapiro E., Ltpor H.: Alpha 2 adrenergic receptors in hyperplastic human prostate. Identification and characterization using 3H rauwolscine. J. Urol., 1986, 135, 5, 1038. —
16. 16. Traczyk W., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej.PZWL, Warszawa, 1990,1, 342. —
17. 17. Weinskilboum RM.: Serum dopaminę beta hydroxylase. Pharmacol Rev., 1979, 30, 133. —
18. 18. Yamada S.3 Ashizawa N., Ushijima H., Nakayama K., Hayashi E., Honda K.: Alpha 1 andrenoceptors in human prostate, characterization and alteration in benign prostatic hypertrophy. J. Pharmacol. Exp. Ther., 1987, 242,1, 326. 19. Yasuda K., Nagashima K., Murayama N., Yamanishi T., Tojo M., Shimazaki J.\\\\ Chage of ejcternal urethral sphincter function in prostatic patients. Urol. Int., 1991, 4T, 1, 43. —
19. 20. Zieliński J., Leńko J.: Urologia Kliniczna. PZWL, Warszawa. 1993, 2, 52.

prof. dr hab. med. Tadeusz Spruch
Klinika Urologii
20-950 Lublin, ul. JaczewsMego 8