Przydatność badania radioizotopowego 133-Xe w diagnostyce różnicowej niektórych schorzeń pęcherza moczowego (doniesienie tymczasowe)
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1980/33/4.

Volter i wsp. opisali w 1974 i 1975 r. nową metodę oceny stanu czyn­nościowego nabłonka pęcherza moczowego, polegającą na wprowadzeniu do pęcherza moczowego radioaktywnego ksenonu 133 i pomiarze jego ilości w wydychanym powietrzu (2, 3).

Ponieważ resorbowany z pęcherza ksenon prawie całkowicie wydala­ny jest przez płuca, to pomiar jego aktywności w wydychanym powie­trzu, dokonywany przy pomocy exhalametru, pozwala na ocenę stopnia jego wchłaniania.

Wspomniani autorzy, posługując się czułą aparaturą rejestrującą aktywność wydychanego przez płuca ksenonu, zrezygnowali z ich zda­niem mniej dokładnych pomiarów tempa i stopnia zmniejszania aktyw­ności ksenonu nad pęcherzem, możliwych przy zastosowaniu aparatury do zewnętrznej detekcji promieniowania.

Nie dysponując opisaną przez cyt. autorów oryginalną aparaturą do pomiaru aktywności wydychanego 133-Xe postanowiliśmy sprawdzić zachowanie się aktywności 133-Xe nad pęcherzem i ocenić przydatność tego pomiaru w diagnostyce różnicowej niektórych schorzeń pęcherza moczowego.

Materiał i metoda

Badania wykonano u 10 chorych, w wieku od 33 do 58 lat (7 kobiet, 3 mężczyzn).

U 7 chorych stwierdzono czynnościowe dolegliwości mikcyjne (brak zmian w moczu, brak zmian błony śluzowej pęcherza), a u 3 przewlekłe zapalenie pęcherza.

Chorym po opróżnieniu pęcherza moczowego wprowadzono przez cew­nik 200 C ksenonu 133-Xe w 100 ml 0,9% NaCl. Natychmiast po wprowadzeniu ksenonu do pęcherza zaciskano światło cewnika uniemożliwiając ucieczkę gazu. Następnie nad pęcherzem umieszczano son­dę scyntylacyjną z kolimatorem, w którego polu widzenia znajdował się pęcherz moczowy przez cały okres badania. Przy pomocy zestawu ZM-703 Polon, przez 60 minut dokonywano ciągłego pomiaru zmian aktywno­ści ksenonu 133-Xe w pęcherzu, wykorzystując możliwość zewnętrznej detekcji promieniowania. Po 60 minutach otwierano światło cewnika w celu opróżnienia pęcherza z podanego ksenonu. Wyniki (aktywność w imp./min.) przenoszono na układ półlogarytmiczny i dokonywano gra­ficznej analizy przebiegu uzyskanych zapisów badań.

Wyniki

U 3 chorych z zapaleniem pęcherza moczowego uzyskano wyraźne obniżenie się krzywej zapisu świadczące o spadku aktywności 133-Xe mierzonej nad pęcherzem (ryc. 1). W tych przypadkach spadek aktywności wynosił w ciągu 60 min. 40—60% wartości początkowej (tab. I). Natomiast u 7 chorych z zaburzeniami czynnościowymi pęcherza stwier­dzono bardziej płaski przebieg zapisu i nieznaczne zmniejszanie się aktywności nad pęcherzem w ciągu 60 min. (ryc. 1). Spadek aktywności 133-Xe w tych przypadkach wahał się w granicach 3—28% w ciągu 60 min. w stosunku do wartości początkowej.

Omówienie

Völter i wsp. wykazali, że u badanych z prawidłowym pęcherzem liczba zarejestrowanych impulsów w ciągu 20 min. (tyle czasu trwa to ba­danie) była niższa od 40 tys. U chorych z zapaleniem pęcherza liczba impulsów przekraczała 50 tys. dochodząc do 800 tys. i więcej.

Również u chorych z tzw. Reizblase stwierdzono wzmożone wchła­nianie ksenonu przez ścianę pęcherza (50—70 tys. impulsów). Opisana metoda jest zatem jedyną pozwalającą wykazać zmiany, a w tym wy­padku zmianę przepuszczalności nabłonka w tej, określonej jako czyn­nościowa jednostce chorobowej, a tym samym zobiektywizować zgła­szane dolegliwości. Jest ona tym bardziej godna uwagi, że z jednej stro­ny zmiany przepuszczalności błony śluzowej pęcherza są mało poznane, a z drugiej strony przestrzenie międzykomórkowe błony śluzowej pę­cherza odgrywają istotną rolę w mechanizmie powstawania i zwalcza­nia zapalenia pęcherza (1). Niewykluczone, że zmiany w przestrzeniach międzykomórkowych, warunkujące wchłanianie ksenonu leżą u podstaw czynnościowych zaburzeń mikcji.

Völter i wsp. wykorzystując pomiar aktywności gazu w wydychanym powietrzu, krytycznie podeszli do pomiaru zmian aktywności nad pę­cherzem, głównie z powodu powolnego zmniejszania się aktywności wymagającego dłuższego okresu badania oraz zmiany geometrii pęche­rzowej w różnych stanach wypełnienia.

Nasze badania wykazały, że za pomocą zapisu zmian aktywności ksenonu 133-Xe nad pęcherzem można określić stopień jego wchłaniania i wnosić na tej podstawie o rodzaju schorzenia.

Rodzaj patologii pęcherza oceniano na podstawie przebiegu (nachyle­nia) uzyskanej krzywej i procentowej zmiany aktywności 133-Xe w pę­cherzu po 60 min. rejestracji.

Próby pomiaru aktywności wydychanego ksenonu za pomocą zew­nętrznej detekcji promieniowania (tj. sondy scyntylacyjnej umieszczo­nej nad płucami) i nie wniosły nic do opracowania, dając zapis ciągły minimalnie różniący się od zapisu tła i do niego równoległy przez cały okres badania.

Wyniki naszych badań zmian aktywności mierzonych nad pęcherzem okazały się zbieżne z wynikami uzyskanymi przy pomiarach 133-Xe aktywności wydychanym powietrzu. Czyni to tę metodę przydatną do określe­nia wyraźnie zwiększonej przepuszczalności ściany pęcherza na równi z metodą pomiarów zmian aktywności 133-Xe za pomocą exhalametru.

Prowadzimy dalsze badania w celu stwierdzenia czy zastosowana przez nas technika pozwoli na uchwycenie subtelnych zmian tępa wchłania­nia jakie Völter i wsp. stwierdzili w tzw. Reizblase.

1. Skoluda D., Rihter J. E., Busse K.: Experiments in coli cystitis scaning electron microscopy of the bladder urotheliuim. Urol. Int., 1974, 29: 299.
2. Vólter D., Burkę C, Feine U., Ghani E., Kummler D.: Die Resorption von Harn-stoff aus Kaninchenharnblasen. Urol. Int., 1974, 29: 133.
3. Vólter D., Weiss-wange V., Ziegler H., Schubert G. £.: Xenon-Exhalationsmessung in Rahmen der Diagnostik von Harnblasenerkrankungen. Urologe, 1975, 14: 38.