Ureter retrocavalis
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1981/34/2.

Moczowód poza żyłą główną dolną jest wadą rozwojową, która polega na nieprawidłowym przebiegu moczowodu i powstaje w wyniku zabu­rzenia rozwojowego żyły głównej dolnej (1, 3, 7). Pierwsze przedopera­cyjne rozpoznanie radiologiczne postawił Harril w 1940 r. Do 1974 r. w piśmiennictwie światowym opisano ponad 160 przypadków, a w pol­skim około 12.

OBSERWACJE WŁASNE

W Oddziale Urologicznym w Toruniu leczyliśmy dwóch chorych u których ureter retrocavalis rozpoznano przedoperacyjnie, a wyniki lecze­nia operacyjnego skontrolowane po 3 i 12 miesiącach są dobre.

Przypadek 1. Chory R. A. 1. 22 (nr 5789/78) od trzech lat tępe bóle prawej okolicy lędźwiowej. Poza dodatnim, prawostronnym objawem Goldflarna żadnych odchyleń od stanu prawidłowego. W badaniach dodatkowych jedynie białkomocz (6,6 mg°/o). Urografia (A. Dowbor: prawy układ kielichowo-miedniczkowy i górny odcinek moczowodu poszerzony do wysokości L4, gdzie urywa się zdążając" do kręgosłupa. Dalszy odcinek moczowodu niewidoczny. Ureteropielografia: moczo­wód prawy o wyraźnie nieprawidłowym przebiegu, w odcinku lędźwiowym sięga linii środkowej.

Zabieg operacyjny (27.09.78): przecięto skośnie w odcinku podmiedniczkowym znacznie poszerzony moczowód i po wydobyciu spod żyły zespolono koniec do końca. Dreny w okolicy zespolenia. Zeszycie warstwowe powłok. Pacjent w 19 dobie po operacji opuścił Oddział. Kontrolne badanie po 3 miesiącach: bez dole­gliwości, mocz bez składników patologicznych. Urografia: przebieg prawego mo­czowodu prawidłowy, nieznaczne poszerzenie prawego układu kielichowo-mied-niczlkowego.

Przypadek 2. Chory T. Z. 1. 23 (805/75) od kilku miesięcy tępe bóle prawej okolicy lędźwiowej, proteinuria i erytrocyturia. Niewielka bolesność prawej nerki przy wstrząsaniu. RR 120/80 mmHg. Urografia: wodonercze i poszerzenie prawe­ go moczowodu do L3. W tym miejscu moczowód zagina się łukowato w kierun­ ku kręgovsłupa.

Zabieg operacyjny (5.02.75): moczowód grubości kciuka do miejsca gdzie wnika pod żyłę główną dolną. Po drugiej stronie żyły jego przekrój jest prawidłowy, Moczowód przecięto skośnie w odległości 10 cm od miedniczki nerkowej 1 po przemieszczeniu ponad żyłą zespolono koniec do końca. Ranę zdrenowano i zeszy­to warstwowo. Chorego wypisano w 15 dniu po operacji. Badanie kontrolne po 12 miesiącach: bóle i erytrocyturia po wysiłku fizycz­nym. Urografia: prawidłowy przebieg moczowodu przy niewielkim poszerzeniu układu kielichowo-miedniczkowego.

DYSKUSJA

Ureter retrocavalis nie należy dzisiaj do szczególnie rzadko spotyka­nych wad, jeżeli w okresie 4 lat tylko w naszym Oddziale rozpoznaliś­my ją i leczyli dwukrotnie (2, 4, 5, 6, 8). Przyczynę wzrostu liczby wy­krywanych przypadków jest niewątpliwie stale rosnąca ilość urografii. Zastój moczu powyżej przeszkody może doprowadzić do powstania za­każenia, wodonercza, wytworzenia złogów oraz nadciśnienia tętniczego. Urografia jest badaniem rozstrzygającym. Przebieg moczowodu w kształ­cie litery S nie budzi na ogół wątpliwości, a wodonercze i/lub poszerze­nie odcinka moczowodu powyżej przeszkody potwierdza rozpoznanie. W wątpliwych przypadkach wykonuje się kawografię w połączeniu z ureteropielografia lub jedynie z zasondowaniem moczowodu. To ostatnie badanie łączy się jednak z niebezpieczeństwem zakażenia.

W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić: przemieszczenie mo­czowodu przez guzy przestrzeni zaotrzewnowej, ucisk moczowodu przez żyłę jądrową lub jajnikową (1, 3, 7) oraz moczowód poza naczyniami biodrowymi.

Operacyjne leczenie stosujemy w przypadku wystąpienia powikłań tej wady. Zaburzenie odpływu moczu z nerki usuwamy przez przywrócenie prawidłowych warunków anatomicznych, tzn. przez przemieszczenie mo­czowodu przed żyłę główną dolną. Stosuje się skośne zespolenie koniec-do końca, zespolenie miedniczkowo-moczowodowe z/bez częściowej re­sekcji moczowodu (1, 3, 7). Warunkiem uzyskania dobrego wyniku jest zachowanie naczyń moczowodu. U obu naszych chorych zespolenie nie nastręczyło trudności a szynowanie okazało się zbędne. Istnieją zwolen­nicy wykonywania operacji na układzie żylnym bez przerywania cią­głości moczowodu. Zabiegi te mają uzasadnienie w przypadku jedynej nerki prawej i/lub dużego jej zniszczenia. Wydaje się jednak, że zabieg naczyniowy jest zbyt ryzykownym dla poprawienia odpływu moczu z nerki przy zdrowej drugiej nerce.

Dobry wynik leczenia operacyjnego u obu chorych potwierdza opinię wielu autorów, że w porę wykonana operacja na układzie moczowym w przypadku ureter retrocavalis, ratuje nerkę od zniszczenia spowodowa­nego przeszkodą w odpływie moczu.

1. Borkowski A., Hartel-Ulkowska N., Rajewski J.: Ureter .retriocavałiis, Pol. Przeg. Chir., 1973, 45, 1153.
2. Charemza T.: Moczowód poaa żyłą główną (ure­ter retrocavalis), Pol. Przeg. Chiir., 1960. 32, 379.
3. Gódde S.: Beitrag zur Klinik und Therapie das reitroeavalen HarnleMetris, Zschr. Urol., '1972, 10, 739.
4. Jarosik N.: Moczowód poza dolną żyłą próżną, Pol. Przeg. Chir., 1959, 6, 689.
5. Miszerak J.: Ureter retroilacus, Pol. Przegl. Chir., 1966, 38, 379.
6. Musierowicz A., Daszkiewicz E., Lorencewicz Z., Klimowicz.: Przypadek
7. moczowodu przebiegającego poza żyłą czczą dolną, Pol. Przeg. Chir., 1969, 41, 1656.
8. Terhorst B.: Hyg.ronephirose rreehits durch rdtrocayalen Uretrverlauf,
9. Urologe, 1978, 17, 18.
10. Twardosz W.: Mdczowód poza żyłą główną, Pol. Przeg. Chir., 1962, 34, 829.