ZAKAŻENIA SZPITALNE W KLINICE UROLOGII AM W ŁODZI
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1985/38/2.

autorzy

Leszek Jeromin, Janina Szymańska, Marek Rożniecki, Elżbieta Sobolewska, Iwona Brygier: Z Kliniki Urologii Instytutu Chirurgii AM w Łodzi
Kierownik Kliniki: doc. dr hab. med. L. Jeromin
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. med. A. Sołtysiak
Z Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej Szpitala im. Kopernika
Kierownik Zakładu: dr med. J. Kuźmicka Dyrektor Szpitala: doc. dr hab. med. P. Dyktyński

streszczenie

Analizie poddano 160 chorych z pierwotnie jałowymi posiewami z moczu, u których wykonano rozmaite operacje i zabiegi diagnostyczne. Zakażenie moczu stwierdzono u 36 ze 160 chorych poddanych obserwacji.

Problem zakażeń szpitalnych ma swoje szczególne znaczenie w klinikach i oddziałach urologicznych. Otwarcie dróg moczowych z pozostawieniem drenażu, elektroresekcja gruczolaka okołocewkowego i guzów pęcherza moczowego, łączące się z konieczności pozostawienia cewnika w pęcherzu moczowym przez kilka dni, doprowadzają zwykle do zakażenia moczu chorego drobnoustrojami szpitalnymi, a więc zjadliwymi i opornymi na większość stosowanych antybiotyków, sulfonamidów i chemioterapeutyków (1, 2, 5, 6, 7, 10, 14, 18, 19).

W celu zapobiegania zakażeniom wewnątrzszpitalnym u chorych urologicznych stosuje się jałowe cewniki jednorazowego użytku ze szczelnie zamkniętym odpływem moczu, bawełniane i inne ochrony ujścia zewnętrznego cewki moczowej, szczelnie zamknięte operacyjne drenaże wy-prowadzące, wyjaławianie gazowe narzędzi i sprzętu endoskopowego oraz wydzielonych pomieszczeń endoskopowych. Personel pielęgniarski podlega specjalnemu przeszkoleniu w prawidłowej pielęgnacji chorego, aby jak największy odsetek chorych uniknął nawet przypadkowego zakażenia (2, 15, 16, 17). Pomimo zachowania tych wszystkich środków ostrożności i stosowania leków przeciwbakteryjnych część chorych opuszcza szpital ze znamiennym bakteriomoczem. Szczepy bakteryjne, którymi zakażono chorych po operacji, są z reguły oporne na prawie wszystkie dostępne antybiotyki, sulfonamidy i chemioterapeutyki. Leczenie tych chorych wymaga nowych, trudno dostępnych a czasami także bardzo drogich leków. Nie wyleczenie zakażenia moczu doprowadza po pewnym czasie do poważnych powikłań, jak np. odlewowa kamica nerek, ostre i przewlekłe Odmiedniczkowe zapalenia nerek, ropnie nerek, wstrząs septyczny itp. (4, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 20).

W Klinice Urologii ICh AM w Łodzi od dawna prowadzono prace mające na celu zmniejszenie częstości występowania zakażeń odcewni-kowych. Prelich (14) zaproponował płukanie pęcherza moczowego 0,25% roztworem neomycyny, antybiotyku nie wchłaniającego się z przewodu pokarmowego, na który były w większości wrażliwe bakterie. Rożniec-16, 17) zakładał w warunkach całkowitej jałowości na prącie i część cewnika sterylną bawełnianą ochronę celem szczelnego osłonięcia ujścia zewnętrznego cewki moczowej przed zabrudzeniem i wtargnięciem drobnoustrojów.

MATERIAŁ I METODYKA

Dla sprawdzenia liczby chorych zakażonych w Klinice Urologii w 1983 roku, wybrano historie chorób wszystkich chorych z jałowymi posiewami z moczu w dniu przyjęcia. Ocenie podlegali tylko ci chorzy, którym otwarto operacyjnie drogi moczowe, u których wykonano endoskopowe operacje lub zabiegi diagnostyczne z pozostawieniem na stałe cewnika w pęcherzu moczowym. Pominięto chorych leczonych np. z powodu wodniaków jąder, żylaków powrózka nasiennego, wnętrostwa itp.

Do oznaczenia liczby drobnoustrojów w moczu stosowano metodę rozcieńczeń z wysiewem na płytki krwawe. Mocz rozcieńczano stokrotnie biorąc 0,1 ml moczu i dodając 9,9 ml fizjologicznego roztworu soli kuchennej. Na płytkę wysiewano 0,1 ml tej zawiesiny, a następnie in-kubowano w temperaturze 37°C przez 24 godziny i liczono liczbę wyrosłych kolonii. Liczbę bakterii w 1 ml obliczano mnożąc liczbę kolonii przez tysiąc. Analizowano gatunki poszczególnych szczepów bakteryjnych i badano ich lekowrażliwości.

OMÓWIENIE

W 1983 roku leczono w Klinice 1247 chorych, z tego tylko 160 spełniało podane wyżej warunki. U niektórych obserwowanych chorych operację poprzedzało badanie endoskopowe lub u jednego chorego wykonywano więcej niż jedną operację. Wskutek tego liczba operacji jest większa od liczby obserwowanych chorych. U 160 chorych pierwotnie niezakażonych wykonano 201 operacji i zabiegów endoskopowych. Dla większej przejrzystości podzielono chorych na trzy grupy. W grupie I otwarto operacyjnie drogi moczowe 103 razy (tab. I).

W grupie II wykonano 30 operacji endoskopowych a w grupie III 59 diagnostycznych zabiegów endoskopowych i cewnikowań pęcherza moczowego. Po wykonanych operacjach i zabiegach endoskopowych zakażono 36 spośród 160 chorych (22,5°/o).

W grupie I zakażono 21 chorych. W grupie II zakażono 12 chorych, a w grupie III 3 chorych. Najczęstszą przyczyną zakażenia były drobnoustroje w rodzaju Proteus. Wyhodowano je z moczu 19 chorych. U 2 chorych zaobserwowano zakażenie mieszane bakteriami odmieńca oraz pałeczką okrężnicy i pałeczką otoczkową z rodzaju Klebsiella. Pałeczką okrężnicy zakażono 7 chorych, bakteriami z rodzaju Enterococcus 5 chorych, pałeczką ropy błękitnej opornej na wszystkie dostępne leki 2 chorych oraz bakteriami z rodzaju Sarcina 1 chorego.

Analizując 160 chorych pierwotnie niezakażonych przyjętych do Kliniki, u których wykonano 201 rozmaitych operacji i zabiegów diagnostycznych z zachowaniem wszelkich możliwych środków ostrożności i mimo stosowania leków przeciwbakteryjnych i odkażających zakażono 36 chorych, którzy wymagali dalszego, celowanego leczenia przeciwbakteryjnego. Po operacjach na drogach moczowych i zabiegach endoskopowych opuściło szpital bez zmian w moczu 124 chorych.

piśmiennictwo