english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Brodawczak odwrócony (papilloma inversum) jest nowotworem obserwowa-

nym w układzie moczowym bardzo rzadko. Jego występowanie opisywano głów- nie w pęcherzu moczowym, ponadto sporadycznie w moczowodzie, miedniczce nerkowej oraz w cewce moczowej [6, 9,10, 11,17,19]. Nowotwór ma charakter łagodny, jednak donoszono o możliwości jego złośliwienia lub współistnienia z rakiem pęcherza moczowego [1, 11, 14, 17, 18].

MATERIAŁ I METODA

Materiał obejmuje siedmiu chorych, leczonych w Klinice Urologii AM w War- szawie w latach 1984-1996. Stanowią oni 0,22% chorych, u których wykonano w tym czasie przezcewkową elektroresekcję nowotworu pęcherza moczowego. W grupie tej były 2 kobiety i 5 mężczyzn, w wieku od 39 do 76 lat, średnio 54,0 lat. Dolegliwości, będące powodem zgłoszenia się do lekarza, to: u 5 chorych krwio- mocz, u 1 chorego utrudnienie odpływu moczu z pęcherza, u 1 chorego współist- nienie tych objawów. Jeden z chorych tej grupy był od 2 lat leczony w Klinice z powodu powierzchownego raka pęcherza moczowego. U innego chorego wspó- łistniał rak nerki. Charakterystykę omawianej grupy przedstawiono w tabeli I. Na podstawie badań obrazowych (tj. ultrasonografii u 3 chorych, urografii u 1 chorego, obu tych badań u 2 chorych) u 6 osób rozpoznano nowotwór pęche- rza moczowego (ryc. 1). U sześciu chorych wykonano cystoskopię, w trakcie której stwierdzono obec- ność polipowatego tworu długości od 1,0 do 3,5 cm i szerokości od 0,5 do 1,0 cm, umiejscowionego w okolicy trójkąta (u 3 osób) lub szyi pęcherza (u 3 osób). Zmiany te resekowano. U siódmego chorego w trakcie adenomektomii przezpęcherzowej stwierdzono w okolicy ujścia lewego moczowodu polipowaty guz o wymiarach 0,8’1,0 cm. Zmianę tę wycięto i skoagulowano jej podstawę.

WYNIKI

Badaniem histopatologicznym u wszystkich chorych rozpoznano brodawczak odwrócony pęcherza moczowego (papilloma urotheliale inversum), u jednego z nich ulegał on przebudowie w kierunku raka (in carcinoma vertens).

Obserwacja odległa dotyczy 6 chorych, a jej średni czas wynosi 54,4 miesiące (od 4 do 108 miesięcy). Badania kontrolne, tj. ultrasonografia układu moczowe- go oraz cystoskopia, u żadnego z nich nie wykazały wznowy brodawczaka od- wróconego.

OMÓWIENIE

Pierwszy opis zmiany, znanej obecnie jako brodawczak odwrócony pęcherza moczowego, przedstawił w 1927 r. Paschkins [11, 20]. Kolejne doniesienie na ten temat opublikowali w 1963 r. Potts i Hirst; oni również wprowadzili określe- nie ?brodawczak odwrócony” [5, 11, 12, 19].

Nowotwór ten przypomina polip na wąskiej lub szerokiej szypule, pokryty prawidłowym nabłonkiem przejściowym, którego endofityczne wypustki wra- stajądo okolicznej błony podstawnej w sposób przypominający powiększające się gniazda Bruna [4, 5, 11, 12, 16]. Ponieważ proces toczy się w ograniczo- nym obszarze ściany pęcherza moczowego, efektem jest powstanie masy egzo- fitycznej. Zdaniem wielu autorów brodawczak odwrócony rozwija się w wyni- ku przewlekłego drażnienia i rozrostu gniazd Bruna lub przewlekłego zapale- nia typu cystitis cystica [1, 2, 5, 6, 11, 12, 19].

W obrębie układu moczowego brodawczak odwrócony występuje najczęściej w pęcherzu i jest umiejscowiony zwykle w jego trójkącie lub szyi [5,19]. Obser- wuje się go częściej u mężczyzn, głównie w 6. i 7. dekadzie życia, choć Francis opisał występowanie brodawczaka odwróconego pęcherza moczowego u 14-let- niego chłopca [4, 7, 11, 15].

Chorzy zwykle zgłaszają się do lekarza z powodu krwiomoczu. Brodawczak, balorujący w szyi pęcherza, może być również przyczyną przerywania strumienia moczu w czasie mikcji, a nawet zatrzymania moczu [4, 8, 11, 13, 14]. Badania obrazowe oraz cystoskopia wykazują brodawczakowaty nowotwór, zwykle uszy- pułowany, umiejscowiony w trójkącie lub szyi pęcherza [11]. Rozpoznanie zosta- je ustalone na podstawie charakterystycznego obrazu histologicznego resekowa- nej zmiany.

Zdaniem większości autorów, brodawczak odwrócony pęcherza moczowego jest nowotworem łagodnym, nie będącym czynnikiem ryzyka dla rozwoju raka przejściowokomórkowego w przyszłości [3,4, 8,12,15,16,20]. Opisano jednak przypadki jego złośliwienia, a także współistnienia z rakiem pęcherza [ 1, 11, 14, 18]. Kunze i wsp. Wyróżniają dwa typy histologiczne brodawczaka odwrócone- go: beleczkowaty (trabekularny), wywodzący się z komórek podstawnych, oraz gruczołowy (glandularny), powstający z transformacji zmian zapalnych o typie cystitis cystica lub cystitis glandularis. Autorzy ci uważają, że typ gruczołowy brodawczaka odwróconego może ulegać złośliwieniu [11]. Opisywano pojedyncze przypadki nawrotów brodawczaka odwróconego. Z tego powodu, jak również z uwagi na możliwość złośliwienia, po usunięciu tego nowotworu wskazana jest okresowa kontrola cystoskopowa lub ultrasono- graficzna [2, 14, 19].

WNIOSKI

1.Brodawczak odwrócony występuje rzadko, należy jednak o nim pamiętać, gdy nowotwór ma charakter polipowaty i znajduje się w okolicy trójkąta lub szyi pęcherza. Informacje te warto podać na skierowaniu materiału do badania histo- patologicznego.

2.Z uwagi na możliwość złośliwienia brodawczaka odwróconego, po operacji chorzy powinni być poddawani okresowej kontroli cystoskopowej lub ultrasono- graficznej.

1. [1] Altaffer, L. R, Wilkerson, S. Y., Jordan, G. H., Lynch, G. R: Malignant inverted
2. papilloma and carcinoma in situ of the bladder. J. Urol., 1982, 128, 816-818
3. [2] Anderstrom, C, Johansson, S., Pettersson, S.: Inverted papilloma of the urinary
4. tract. J. Urol., 1982, 127, 1132-1134
5. [3] Assor, D., Taylor, J. N.: Inverted papilloma of the bladder. J. Urol., 1970, 104,
6. 715-717
7. [4] Bernheim, J., Aronheim, M, Griffel, B.: Papillomes vesicaux a cellules urothelia-
8. les de type inverse. i. d'Urologie, 1980, 86, 57-61
9. [5] Cameron, K. M., Lupton, C. H.: Inverted papilloma of the lower urinary tract.
10. Brit. J. Urol., 1976, 48, 567-577
11. [6] Czaplicki, M., Malewski, A. W., Krzeski, T, Walczakowa, E., Kruś, S.: Brodaw-
12. czak odwrócony (insertedpapilloma) moczowodu. Urol. Pol., 1992, 45, 227-231
13. [7] Francis, R. R.: Invertedpapilloma in a 14-year-old male. Brit. J. Urol., 1979, 51, 327
14. [8] Gamallo, C, Lopez-Rubio, R, Tallada, M., Avellana, J. A., Martinez-Pineiro, J.
15. A.: lnverted papilloma of the bladder. Report of a case in a 26-year-old female.
16. Eur. Urol., 1977, 3, 188-190
17. [9] Geisler, C. H., Mori, K., Leiter, E.: Lobulated inverted papilloma of the ureter.
18. J.Urol., 1980, 123,270-271
19. [10] Jacobellis, U., Resta, L., Ruotolo, G.: Inverted papilloma of the ureter. Eur. Urol.,
20. 1983, 9, 370-371
21. [11] Petersen R. O.: Urologic pathology. J. B. Lippicont Company, Philadelphia, 1986,
22. 326-330
23. [12] Potts, I. F., Hirst, E.: Irwerted papilloma of the bladder. J. Urol., 1963, 90, 175-179
24. [13] Różański, T.: Inverted papilloma: an unusual recurrent, multiple and multifocal
25. lesion. J. Urol., 1996, T55-1391
26. [14] Stein, B. S., Rosen, S., Kendall, A. R.: The association of inv er te d papilloma and
27. transitional cell carcinoma of the urothelium. J. Urol., 1984, 131, 751-752
28. [15] Theoret, G., Paąuin, F., Schick, E., Martel, A.: Inverted papilloma of the urinary
29. tract. Urology, 1980, 16, 149-151
30. [16] Trites, A. E. W.: Inverted urothelial papilloma: report of two cases. J. Urol., 1969,
31. 101, 216-219
32. [17] Uyama, T., Moriwaki, S.: Inverted papilloma with malignant change of renal pel-
33. vis. Urology, 1981, 17,200-20
34. [18] Uyama, T., Nakamura, S., Moriwaki, S.: Inverted papilloma of bladder. Two ca-
35. ses with ąuestionable malignancy and sąuamous metaplasia. Urology, 1980, 16,
36. 152-154
37. [19] Whitesel, J. A.: Inverted papilloma of the urinary tract: malignant potential.
38. J.Urol., 1982, 127,539-540
39. [20] Witjes, A., van Balken, M., Van de Kaa, Ch., Debruyne, F.: Histological diagnostic
40. problems in the evaluation of the inverted papilloma as a risk factor for transitional
41. cell carcinoma. Eur. Urol., Abstracts of Xllth Congress of EAU, 1996, 30, S2, 229