Przypadek samoistnego pęknięcia pęcherza moczowego
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1980/33/3.

Uszkodzenie ściany pęcherza moczowego, które nie jest następstwem urazu nazywamy pęknięciem samoistnym. Samoistne pęknięcie pęche­rza może być zewnątrz lub wewnątrzotrzewnowe i zdarza się rzadko. Do samoistnego pęknięcia pęcherza moczowego usposabiają wszelkie zmiany zmniejszające elastyczność i wytrzymałość jego ściany. Sadow-ski (5) rozpatrując przyczyny samoistnego pęknięcia pęcherza moczowe­go, podzielił je na: pierwotne osłabienie ściany pęcherza (ostry stan za­palny, przewlekły stan zapalny, złośliwy nowotwór, uchyłek pęcherza) oraz wtórne osłabienie ściany pęcherza moczowego (przeszkoda w od­pływie moczu, rozciągnięcie ściany pęcherza z przyczyn nerwowych). Może też ono powstać w wyniku łącznego działania kilku wyżej wymie­nionych czynników (1, 2).

Możliwość pęknięcia zdrowej ściany pęcherza moczowego wypełnio­nego moczem jest dyskutowana i poddawana w wątpliwość. Prawdopo­dobnie, nagłe zatrzymanie moczu w wyniku przeszkody w szyi pęcherza, może być uważane za przyczynę pęknięcia podczas gwałtownego parcia na mocz (3, 4, 5). Leczenie jest wyłącznie opracyjne, aczkolwiek opisano przypadki wyleczenia wyłącznie cewnikowaniem (5, 6).

Spostrzeżenia własne

Chora L. B. 1. 60 (nr hist. chor. 2089) przywieziona z jednego ze szpitali tereno­wych w ciężkim stanie ogólnym. Przed 12 godzinami wystąpiło krwawienie z dróg moczowych. Poprzednio od kilku tygodni odczuwała niewielkie dolegliwości dy­suryczne. Obecnie skarży się na znaczne osłabienie, senność.

Jak wynika z informacji uzyskanej od lekarza przewożącego, otrzymała 500 ml. Dextranu oraz była kilkakrotnie cewnikowana celem wypłukania pęcherza mo­czowego. Badaniem fizykalnym stwierdzono objawy znacznego wykrwawienia: bla­dość, zimne kończyny, ciśnienie krwi 80/60, tętno 120/min. Założono cewnik Foleya 26 Char. na stałe, wypłukano pęcherz, uzyskując obfitą ilość krwi i skrzepów. Podano krew, środki krwiozastępcze, EACA dożylnie i dopęcherzowo, dbając jed­nocześnie o utrzymanie stałej drożności cewnika. Po ok. 2 godz. krwawienie ustą­piło, a stan ogólny uległ znacznej poprawie. Z tego powodu odstąpiono od zabiegu operacyjnego w trybie nagłym. W dniu następnym wykonano cystoskopię podczas której stwierdzono na prawej ścianie tuż powyżej szyi pęcherza, owrzodzenie o średnicy ok. 3 cm. Błona śluzowa w okolicy owrzodzenia niezmieniona. Na lewej ścianie uszypułowany brodawczak wielkości kasztana. Urografia nie wykazała zmian w zakresie górnych dróg moczowych. Ubytek cienia o nierównych zarysach, wielkości kasztana, wychodzący z lewej ściany pęcherza moczowego. Nierówno­miernie wysycony, „rozmyty", dodatek cienia po stronie prawej, tuż powyżej dol­nego zarysu ściany pęcherza moczowego, skierowany w stronę kości łonowej.

W 6 dniu pobytu wykonano zabieg operacyjny. Po otwarciu pęcherza moczowego stwierdzono na lewej ścianie uszypułowany brodawczak, który wycięto wraz z otaczającą błoną śluzową, a powstały otwór zeszyto. Na prawej ścianie tuż powyżej szyi pęcherza, otwór perforacyjny, wielkości monety 20 zł., sięgający do kości łonowej. Pobrano wycinek do badania histopatologicznego z brzegu otworu, który zeszyto kilkoma szwami pojedynczymi. Przebieg pooperacyjny bez powikłań. Rana zagojona doraźnie. Wypisana do domu w stanie ogólnym dobrym. Badanie histopatologiczne guza pęcherza: Carcinoma urotheliale, tkanek z brzegu otworu perforacyjnego: fragment ściany pęcherza pozbawiony wyściółki nabłonkowej, częściowo zmieniony martwiczo z obfitymi zmianami krwotocznymi.

W opisanym przez nas przypadku, przyczyną samoistnego pęknięcia pęcherza moczowego była tamponada pęcherza, powodująca nadmierne rozciągnięcie jego ścian. Prawdopodobnie przyciśnięcie brzegów otworu perforacyjnego do kości łonowej, zapobiegało rozprzestrzenianiu się za­cieku moczowego oraz umożliwiło cystoskopię. Należy sądzić, że wcześ­niejsze założenie cewnika, zapewnienie stałego odpływu moczu i krwi, zapobiegłoby temu powikłaniu oraz tak znacznemu wykrwawieniu chorej.

1. Harding A. E., Scott J., Jefferson M.: Bladder rupture in multiple sclerosis. Br. J. Med., 1977, 6065, 270.
2. Hughes J. W., Gambee J„ Edwards C: Perforation of the bladder a complication of longdwelling Foley catheter. J. Urol., 1973, 109, 237.
3. Laskownicki A.: Samoistne pęknięcie uchyłka pęcherza z następowym zapaleniem otrzewnej. Pol. Przeg. Chir., 1957, 29, 259.
4. Mazurek I,. ,/., Wojdal S.: Samoistne wewnątrzotrzewnowe pęknięcie „małego", marskiego pęcherza gruźli­czego. Pol. Tyg. Lek., 1960, 15, 1891.
5. Sadowski J.: Samoistne pęknięcie pęcherza moczowego. Pol. Tyg. Lek., 1960, 15, 93.
6. Sokół S.: W sprawie postępowania w pozaotrzewnowym pęknięciu pęcherza moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1955, 27, 165.